STANDARDY OCHRONY MAŁOLETNICH W FEZIP

PREAMBUŁA
Niniejszy dokument stanowi realizację obowiązku prawnego dotyczącego
wprowadzenia we wszelkich instytucjach, w których przebywają dzieci, standardów ich ochrony przed krzywdzeniem [ustawa z dnia 28 lipca 2023 roku o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2023 poz. 1606)].
WSTĘP
Co prawda Fundacja Edukacji Zdrowotnej i Psychoterapii nie pracuje z dziećmi na terenie siedziby Fundacji, jednak ze względu na prowadzenie przez nas warsztatów w szkołach, wdrażamy poniższe standardy.
Fundacja Edukacji Zdrowotnej i Psychoterapii przyjmuje i wdraża standardy ochrony dzieci przed przemocą, działa sprawnie i zgodnie z procedurami, aby zapewnić dzieciom skuteczną pomoc i wsparcie na jak najwcześniejszym etapie. Posiadając odpowiednią wiedzę i mając świadomość zagrożeń, Fundacja Edukacji Zdrowotnej i Psychoterapii może w odpowiedni sposób zapobiec krzywdzie i skutecznie ochronić przed nią dzieci oraz osoby bezbronne.
SPECYFIKA PRACY FUNDACJI
Fundacja prowadzi warsztaty dla nieletnich – z zakresu cyberzagrożeń, profilaktyki zdrowia psychicznego, efektywnej nauki. Warsztaty prowadzone są przez pracowników Fundacji, ekspertów oraz wolontariuszy. Warsztaty odbywają się zawsze w obecności nauczyciela bądź wychowawcy.
OBJAŚNIENIE TERMINÓW
Trener profilaktyki zdrowia psychicznego – certyfikowany trener Fundacji prowadzący zajęcia z dziećmi, nastolatkami i dorosłymi, zatrudniony przez Fundację Edukacji Zdrowotnej i Psychoterapii na podstawie umowy, podwykonawstwa, dobrowolnie lub nieodpłatnie.
DZIECI I OSOBY BEZBRONNE
dziecko – osoba poniżej 18. roku życia.
małoletni – w rozumieniu polskiego prawa cywilnego osoba, która nie ukończyła 18 lat lub nie zawarła małżeństwa.
nieletni – w rozumieniu prawa karnego osoba, która w momencie popełnienia czynu zabronionego nie ukończyła 17. roku życia.
wiek bezwzględnej ochrony – wiek niższy niż wiek zgody. Czynność seksualna z
osobą w wieku ochronnym jest czynem zabronionym (wykorzystaniem seksualnym), a osoba dopuszczająca się jej i lub doprowadzająca do niej podlega
odpowiedzialności karnej. W Polsce obecnie wynosi 15 lat.
dziecko wykorzystane seksualnie – każde dziecko w wieku bezwzględnej ochrony,
jeśli osoba dojrzała seksualnie, czy to przez świadome działanie, czy też przez
zaniedbywanie swoich społecznych obowiązków lub obowiązków wynikających ze specyficznej odpowiedzialności za dziecko, dopuszcza się zaangażowania dziecka w jakąkolwiek aktywność natury seksualnej, której intencją jest zaspokojenie osoby dorosłej (Standing Committee on Sexually Abused Children).

opiekun – osoba sprawująca pieczę nad dzieckiem, uprawniona do reprezentacji
dziecka oraz posiadająca władzę prawną do dbania o interesy osobiste i majątkowe innej osoby (rodzic, rodzic zastępczy lub osoba uprawniona przez rodzica).
zgoda opiekuna – zgoda rodziców albo zgoda opiekuna, rodzica zastępczego lub opiekuna tymczasowego. Jednak w przypadku braku porozumienia między rodzicami dziecka należy poinformować rodziców o konieczności rozstrzygnięcia sprawy przez sąd rodzinny (orzeczenie sądu opiekuńczego zastępuje zgodę rodziców).
osoba dorosła bezbronna zgodnie z art. 1 ust. 2 b) Vos Estis Lux Mundi – każda
osoba znajdująca się w stanie niepełnosprawności, upośledzeniu fizycznym lub
psychicznym albo pozbawiona wolności osobistej, która w rzeczywistości, nawet sporadycznie, ogranicza ich zdolność zrozumienia, chęci lub przeciwstawienia się przestępstwu w inny sposób.
RÓŻNE FORMY PRZEMOCY
uwikłanie – każda relacja, w której ktoś doświadcza strachu, lęku, poczucia winy,
poczucia krzywdy, frustracji, poniżenia, zniewolenia, zależności, dominacji,
niemożności bycia sobą, nieszczerości, braku autentyczności, przemocy
emocjonalnej, fizycznej, seksualnej czy ekonomicznej.
nadużycie – postępowanie lub czyn niezgodny z przyjętymi normami postępowania, a nadużywać oznacza użyć ponad miarę oraz wykorzystać coś w niewłaściwy sposób lub w nadmiernym stopniu (SJP).
nadużycie władzy – nadużycie stanowiska, funkcji lub obowiązku w celu
wykorzystania innej osoby. Może przybierać różne formy i obejmować sytuacje, w których dana osoba ma władzę nad inną osobą na mocy swojego związku (np.
pracodawca i pracownik, nauczyciel i uczeń, trener i sportowiec, rodzic lub opiekun i dziecko, trener profilaktyki zdrowia psychicznego) i wykorzystuje tę władzę na swoją korzyść.
przemoc domowa – jednorazowe lub powtarzające się umyślne działanie lub
zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste osób, w szczególności
narażające na niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia, naruszające godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym wolność seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą (art. 2 Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie).
zaniedbanie (wobec osoby dorosłej) – niezapewnienie przez opiekuna środków
niezbędnych do życia osobie, którą się opiekuje.
przemoc wobec osób starszych – pojedyncze lub powtarzające się działanie lub brak odpowiedniego działania, mające miejsce w jakimkolwiek związku, w którym oczekuje się zaufania, które powoduje krzywdę lub cierpienie starszej osoby.
przemoc emocjonalna (dorośli) – powszechna forma przemocy mająca miejsce w bliskich związkach. Przemoc emocjonalna jest definiowana jako molestowanie, które ma miejsce, gdy dana osoba jest poddawana zachowaniom lub działaniom mającym na celu jej kontrolowanie, z zamiarem wyrządzenia jej krzywdy emocjonalnej lub strachu, poprzez manipulację, izolację lub zastraszanie.
bullying – znęcanie, zastraszanie, prześladowanie werbalne, społeczne, a także
fizyczne.
gaslighting – przemoc psychiczna polegająca na manipulowania drugą osobą w taki sposób, że ofiara przemocy z czasem przestaje ufać swoim osądom, staje się zdezorientowana, zalękniona i traci zaufanie do swojej pamięci czy percepcji. Jeśli manipulacja jest stosowana stale i metodycznie, może w końcu doprowadzić do tego, że ofiara zacznie kwestionować swoje zdrowie psychiczne. W ten sposób manipulator przejmuje nad nią kontrolę.
grooming (wobec dorosłego) – zachowania mające na celu izolację osoby,
uczynienie jej zależną, skłonną do zaufania i bardziej podatną na agresywne
zachowanie.
seksizm – uprzedzenie lub dyskryminacja ze względu na płeć.
seksualizacja – proces, w wyniku którego wartościowanie drugiej osoby oraz siebie samego/ siebie samej dokonywane jest przez pryzmat atrakcyjności seksualnej, uprzedmiotowienie osoby pod względem seksualnym lub narzucanie seksualności w niewłaściwy sposób (wg Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego).
cyberprzemoc – wszelka przemoc z użyciem technologii informacyjnych i
komunikacyjnych – komunikatorów, czatów, stron internetowych, mediów
społecznościowych, blogów, SMS-ów, MMS-ów. Może mieć formę wulgarnych
wiadomości, obraźliwych komentarzy (hejt, trolling), rozpowszechniania zdjęć
ukazujących dziecko w niekorzystnym świetle, zastraszania, śledzenia
(cyberstalking), ujawniania tajemnic (outing) itp.
WSPARCIE
Niebieska Linia – https://www.niebieskalinia.info/procedura „Niebieskie Karty” – jest narzędziem, którego głównym celem jest zapewnienie bezpieczeństwa osobie doznającej przemocy domowej, obejmuje też współpracę przedstawicieli różnych instytucji i podmiotów, które są zobowiązane do reagowania w przypadku uzyskania informacji o wystąpieniu przemocy domowej.
PRZESTĘPSTWA MOTYWOWANE SEKSUALNIE
przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności (art. 197-205 k.k.) –
zgwałcenie (art. 197), wykorzystanie seksualne osoby bezradnej lub niepoczytalnej (art. 198), seksualne wykorzystanie zależności (art. 199), seksualne wykorzystanie dziecka (art. 200), uwodzenie dziecka poniżej lat 15 z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego lub sieci telekomunikacyjnej (art. 200a), propagowanie pedofilii (art. 200b), kazirodztwo (art. 201), pornografia (art. 202), zmuszanie do prostytucji (art. 203), czerpanie zysku z cudzego nierządu (art. 204).
Rejestr Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym – rejestr obywateli polskich,
którzy dopuścili się przestępstwa z pobudek seksualnych. Składa się z Rejestru
publicznego i Rejestru z dostępem ograniczonym. https://arch>-bip.ms.gov.pl/pl/
rejestry-i-ewidencje/rejestr-sprawcow-przestepstw-na-tle-seksualnym/
OSOBY DRAMATU
Osoba pokrzywdzona – osoba fizyczna lub prawna, której dobro prawne zostało
bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo (art. 49 §1 k.p.k.).
osoby pokrzywdzone przemocą w rodzinie – osoby najbliższe, inne osoby
pozostające w stałym lub przemijającym stosunku zależności od osoby stosującej przemoc (art. 115 §11 Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie).
Skarżący – każda osoba składająca skargę, która może zawierać zarzut,
podejrzenie, obawę lub zgłoszenie naruszenia prawa.
Pozwany – osoba, na którą złożono skargę
Oskarżony – osoba, której postawiono zarzuty karne
Przestępca seksualny – osoba, która przyznała się do wykorzystania seksualnego lub której odpowiedzialność za wykorzystanie została orzeczona przez właściwy sąd.

Osoba odpowiedzialna za standardy ochrony dzieci – osoba wyznaczona przez
prezesa Fundacji Edukacji Zdrowotnej i Psychoterapii.
Kompetencje miękkie – umiejętności psychospołeczne, np. komunikatywność,
asertywność.
Konflikt interesów – sytuacja (postrzegana lub rzeczywista), w której powstaje konflikt pomiędzy obowiązkami służbowymi danej osoby, a jej prywatnymi interesami, który może mieć wpływ na wykonywanie tych obowiązków. Taki konflikt zazwyczaj wiąże się z przeciwstawnymi zasadami lub niezgodnymi życzeniami lub potrzebami i może wystąpić, gdy osoba pełni wiele ról.
Lojalność środowiskowa – silna lojalność wobec danego środowiska, grupy ludzi, wspólnoty, instytucji, przełożonego itp., która może przyjmować formy pozytywne, np. dochowanie tajemnicy, lub negatywne, np. niereagowanie bądź zaprzeczanie przemocy.
Dane osobowe – wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania żyjącej osoby fizycznej, a także poszczególne informacje, które w połączeniu ze sobą mogą prowadzić do zidentyfikowania tożsamości danej osoby.
Przykładowe dane osobowe: imię i nazwisko, adres zamieszkania, adres e-mail z
imieniem i nazwiskiem, numer dowodu tożsamości, dane o lokalizacji, adres IP, dane przechowywane przez szpital lub lekarza, które mogą jednoznacznie wskazywać tożsamość danej osoby.
Wniosek o wgląd w sytuację rodziny – pismo może zostać złożone przez każdą
osobę fizyczną i prawną, która chce, aby sąd zbadał aktualną sytuację rodzinną.
Wniosek nie podlega żadnej opłacie sądowej, może być złożony w każdej chwili i w przypadku jego odrzucenia przez sąd nie rodzi żadnych negatywnych konsekwencji wobec wnioskodawcy.
FORMY PRZEMOCY WOBEC DZIECKA
Przemoc wobec dzieci – wszelkie formy złego traktowania fizycznego i/lub
emocjonalnego, wykorzystywania seksualnego, zaniedbania lub niedbałego
traktowania, wyzysku komercyjnego lub innego, skutkujące rzeczywistą lub
potencjalną szkodą dla zdrowia, przetrwania, rozwoju lub godności dziecka w
kontekście relacji odpowiedzialności, zaufania lub siły. Dzieli się powszechnie na pięć podtypów: przemoc fizyczna, znęcanie się emocjonalne/psychiczne, zaniedbanie, narażenie na przemoc w rodzinie, wykorzystywanie seksualne.

• przemoc fizyczna to przemoc, w wyniku której dziecko doznaje fizycznej krzywdy lub jest nią potencjalnie zagrożone. Krzywda ta następuje w wyniku działania bądź zaniechania działania ze strony rodzica lub innej osoby odpowiedzialnej za dziecko, lub której dziecko ufa, bądź która ma nad nim władzę.
• Przemoc psychiczna i emocjonalna to przewlekła, niefizyczna, szkodliwa interakcja wobec dziecka, obejmująca zarówno działania, jak i zaniechania. Zaliczamy do niej m.in. niedostępność emocjonalną, zaniedbywanie emocjonalne, relację z dzieckiem opartą na wrogości, obwinianiu, oczernianiu, odrzucaniu, nieodpowiednie rozwojowo lub niekonsekwentne interakcje z dzieckiem, niedostrzeganie lub nieuznawanie indywidualności dziecka i jego granic psychicznych.

• Zaniedbywanie dziecka to chroniczne lub incydentalne niezaspokajanie jego podstawowych potrzeb fizycznych/psychicznych i/lub nierespektowanie jego podstawowych praw, powodujące zaburzenia jego zdrowia i/lub trudności w rozwoju. Do zaniedbywania dochodzi w relacji dziecka z osobą, która jest zobowiązana do opieki, wychowania, troski i ochrony dziecka.
• Narażenie na przemoc w rodzinie – forma psychicznego znęcania się nad dzieckiem, w której dziecko jest obecne – słyszy lub widzi – gdy inny członek rodziny doświadcza przemocy fizycznej, psychicznej lub seksualnej albo widzi szkody wyrządzone osobom lub mieniu w wyniku agresywnego zachowania członka rodziny.
• Wykorzystywanie seksualne dziecka to włączanie dziecka w aktywność seksualną, której nie jest ono w stanie w pełni zrozumieć i udzielić na nią świadomej zgody i/lub na którą nie jest dojrzałe rozwojowo i nie może zgodzić się w ważny prawnie sposób i/lub która jest niezgodna z normami prawnymi lub obyczajowymi danego społeczeństwa. Z wykorzystaniem seksualnym mamy do czynienia, gdy taka aktywność wystąpi między dzieckiem a dorosłym lub dzieckiem a innym dzieckiem, jeśli te osoby ze względu na wiek bądź stopień rozwoju pozostają w relacji opieki, zależności, władzy. Celem takiej aktywności jest zaspokojenie potrzeb innej osoby (World Health Organization). Obejmuje zachowania z kontaktem fizycznym (w tym penetracyjne) oraz bez kontaktu fizycznego, może wtedy przybrać formę seksualizacji, robienia zdjęć lub filmów wideo przedstawiających dzieci o charakterze jednoznacznie seksualnym, zmuszania dzieci do oglądania czynności seksualnych lub wzięcia w nich udziału lub zmuszania dzieci do uprawiania seksu lub angażowania się w czynności seksualne z innymi dziećmi lub dorosłymi. Obejmuje również wyzyskiwanie seksualne dzieci, czyli czerpanie zysku np. z pornografii z udziałem dzieci lub prostytucji dziecięcej.
• Grooming (wobec dziecka) – zachowania, których celem jest przygotowanie dziecka do wykorzystywania seksualnego. Obejmuje nawiązanie szczególnej relacji z dzieckiem, często również warunkowanie rodziców i innych dorosłych oraz osłabienie ich czujności, aby myśleli, że relacja z dzieckiem jest normalna i pozytywna.
• Przemoc rówieśnicza (agresja rówieśnicza, bullying) – występuje, gdy dziecko doświadcza różnych form przemocy ze strony rówieśników, bezpośrednio lub z użyciem technologii komunikacyjnych. Ma miejsce wtedy, gdy działanie ma na celu wyrządzenie komuś przykrości lub krzywdy (intencjonalność), ma charakter systematyczny (powtarzalność), a ofiara jest słabsza od sprawcy bądź grupy sprawców. Obejmuje przemoc werbalną (np. przezywanie, dogadywanie, ośmieszanie), relacyjną (np. wykluczenie z grupy, ignorowanie, nastawianie innych przeciwko osobie), fizyczną (np. pobicie, kopanie, popychanie, szarpanie), materialną (np. kradzież, niszczenie przedmiotów) oraz elektroniczną (złośliwy SMS lub e-mail, wpis w mediach społecznościowych, umieszczanie w Internecie zdjęć lub filmów ośmieszających ofiarę), a także przemoc podczas randki ze strony chłopaka/dziewczyny.

Weryfikacja, delegowanie i edukacja osób pracujących z dziećmi i z osobami
bezbronnymi

1. Obowiązki prezesa
   Do obowiązków prezesa należy wdrażanie w życie standardów ochrony przed przemocą. Za niezastosowanie się do standardów odpowiedzialność personalnie ponosi prezes, również wobec prawa.

• Każda osoba zaangażowana w warsztaty z udziałem dzieci ma obowiązek przedstawienia zaświadczenia uzyskanego z Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym
  (https://arch.bip.ms.gov.pl/pl/rejestry-i-ewidencje/rejestr-sprawcow-przestepstw-na-tle-seksualnym/). Prezes weryfikuje prawdziwość zaświadczenia za pośrednictwem tegoż Rejestru.
• Dodatkowo, przed nawiązaniem stosunku pracy lub przed dopuszczeniem osoby do działalności (np. wolontariackiej) prezes ma obowiązek uzyskania od tej osoby informacji z Krajowego Rejestru Karnego w zakresie przestępstw określonych w rozdziale XIX k.k. (przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu) i XXV k.k. (przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajowości) oraz w zakresie art. 189a k.k. (handel ludźmi), art. 207 k.k. (znęcanie się nad osobą najbliższą lub pozostającą w stosunku zależności) oraz przestępstw z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.
• Prezes wyznacza osobę ds. Prewencji będąca zarazem osobą zaufaną, do której należy przyjmowanie zgłoszeń dotyczących nierespektowania standardów. Osoba zaufana nie może na własną rękę podejmować działań służących wyjaśnieniu podejrzeń i zarzutów lub weryfikacji zgłaszanych faktów. Obowiązuje ją zasada poufności. Powinna to być osoba faktycznie budząca zaufanie, posiadająca tzw. kompetencje miękkie, predysponujące ją do kontaktu z osobami skrzywdzonymi.
• W związku z ustawą o ochronie małoletnich, osobą zaufania w FEZIP przyjmującą zgłoszenia o zdarzeniach przemocy jest p. Anna Dynul, e-mail: zglaszanie_naruszen_standardow_ochrony_maloletnich_fezip @ edukacja-zdrowotna.pl
• Wszelka działalność dotycząca ochrony oraz interwencji i pomocy musi być
  dokumentowana. Wpisów w rejestrze zdarzeń dokonują osoby bezpośrednio zaangażowane w daną aktywność, ale za bezpieczne przechowywanie notatek odpowiedzialny jest prezes. Rejestr prowadzony jest zgodnie z zasadami ochrony danych wrażliwych.

1. Obowiązki trenerów profilaktyki zdrowia psychicznego
   Trenerzy powinni:

• Czuwać nad własną dojrzałością psychiczną.
• Dbać o respektowanie zasad kultury (wobec dzieci i między nimi).
• Czuwać nad równym traktowaniem wszystkich dzieci, z uwzględnieniem ich szczególnych potrzeb i osobistych uwarunkowań.
• Dbać o przestrzeganie prawa do nienaruszalności cielesnej i prywatności.
• Dbać o obecność wychowawcy lub nauczyciela podczas prowadzonych warsztatów z dziećmi.
• Dbać o przestrzeganie zasad prywatności i ochrony wizerunku oraz danych
  osobowych dzieci.
  Sposób reagowania na oskarżenia lub niewłaściwe zachowania
• W przypadkach przemocy fizycznej bądź seksualnej, gdy sprawcą jest osoba dorosła lub dziecko, należy zgłosić ten fakt zgodnie z prawem do organów ścigania.
• Jeśli niewłaściwe zachowanie dotyczy dziecka, należy o tym zawiadomić jego rodziców i wraz z nimi podjąć odpowiednie działania.
• Jeśli sprawa dotyczy niewłaściwych zachowań dzieci wobec siebie nawzajem, należy niezwłocznie zawiadomić rodziców dzieci i wraz z nimi podjąć odpowiednie działania.
• Osoba odpowiedzialna za przyjmowanie zgłoszeń współpracuje z prezesem.
  Zapewnienie opieki i wsparcia osobom skrzywdzonym
• Każda osoba, która mówi o doświadczanej przez siebie krzywdzie, winna zostać przyjęta z szacunkiem i uważnie wysłuchana.
• Osoba skrzywdzona powinna otrzymać informację o możliwych formach pomocy.
• Jeśli zgłoszenie dotyczy innej krzywdy czy niewłaściwego zachowania, osoba zgłaszająca otrzymuje informację o podjętych w sprawie krokach.
• Wszelkie działania i uzyskane informacje objęte są zasadą poufności, ale osoby skrzywdzonej nie wolno zobowiązywać do zachowania tajemnicy.
  Zasady chroniące podczas warsztatów
  Zasady chroniące dotyczące dzieci (granice zachowań)
  Dzieckiem jest osoba, która nie ukończyła 18. roku życia. Dziecko, rozwijając się, konstytuuje siebie jako osobę. Potrzebuje do tego opieki, troski, serdeczności, kształcenia i wychowania. Dzieje się to w rodzinie, ale również poprzez relacje z autorytetami oraz wartościami przekazywanymi w środowisku rówieśniczym i wychowawczym. Wszelkie oddziaływanie wychowawcze zawsze musi się dokonywać z poszanowaniem woli rodziców bądź prawnych opiekunów.
  Wprawdzie niemożliwe jest stworzenie wyczerpującej listy zachowań niepożądanych, ani też wskazanie precyzyjnych granic wszystkich zachowań, należy jednak kierować się poniższymi wskazówkami oraz roztropnością.
  Zasady te dotyczą nie tylko relacji dorosły – dziecko, ale również relacji pomiędzy dziećmi.
  Zasady chroniące w kontakcie bezpośrednim
  Warsztaty zawsze odbywają się w obecności wychowawcy, nauczyciela lub innej osoby dorosłej.
• Nie można przebywać z dzieckiem sam na sam w warunkach odizolowanych.
• Trenerzy nie mogą pozostawać pod wpływem alkoholu lub substancji.
• Niestosowne jest skracanie dystansu przez przechodzenie na „ty” osoby dorosłej z dzieckiem.
• W obecności dzieci nie wolno wypowiadać treści i żartów o podtekście seksualnym.
  Zabronione jest prezentowanie dzieciom treści obscenicznych, erotycznych, pornograficznych lub mających podtekst seksualny, zawierających sceny brutalnej przemocy bądź nieodpowiednich do wieku i wrażliwości odbiorców w jakikolwiek sposób i za pomocą jakiegokolwiek urządzenia.
• Niedozwolone jest stosowanie przemocy fizycznej oraz psychicznej, takiej jak:
  poniżanie, upokarzanie, ośmieszanie, dokuczanie, szykanowanie, znęcanie się itp., zarówno w bezpośrednich kontaktach, jak i za pośrednictwem mediów społecznościowych.
• Każdy przypadek przemocy fizycznej, psychicznej (emocjonalnej) czy seksualnej pomiędzy dziećmi wymaga natychmiastowej reakcji.
• Nie wolno dotykać dzieci wbrew ich woli ani w sposób nieadekwatny do relacji wychowawczych.
  Zachowania niedozwolone:
• Wszelkie formy okazywania niechcianej czułości.
• Dotykanie piersi, pośladków, genitaliów i ich okolic (choćby przez bieliznę lub odzież).
• Pocałunki.
• Mocne i zamykające uściski, uniemożliwiające przerwanie kontaktu.
• Klepanie po pośladkach, udach, kolanach, głowie.
• Łaskotanie lub mocowanie się w dużej bliskości cielesnej.
• Masaże.
• Sadzanie na kolanach.
• Kładzenie się lub spanie obok.
• Ocieranie się.
• Seksualizacja i seksizm.
• Różne formy poniżania oraz mobbing.
• Używanie wulgaryzmów.
  Zachowania właściwe w naszym kręgu kulturowym:
• Uścisk dłoni lub delikatne objęcie, przytulenie, pocałunki w policzek.
• Delikatne poklepanie po ramionach lub plecach jako wyraz akceptacji, wsparcia, pocieszenia.
• Dotyk ramion, rąk czy barku jako wyraz bliskości.
• Trzymanie się za ręce w czasie np. zabawy lub dla uspokojenia wzburzenia
  emocjonalnego.
• Siadanie w pobliżu małych dzieci.
• Podnoszenie lub trzymanie na rękach dzieci do ok. 3. roku życia.
• Przytulanie i branie na kolana małych dzieci za zgodą ich rodziców i najlepiej w ich obecności.
  Nie wolno robić zdjęć lub filmować małoletnich bez ich zgody. Nie wolno upubliczniać zdjęć, filmów z udziałem dzieci bez pisemnej zgody ich rodziców lub opiekunów prawnych, z wyjątkiem zdjęć dużych grup w miejscach publicznych w związku z informowaniem o wydarzeniach.
  Zabrania się częstowania dzieci tytoniem, alkoholem i innymi substancjami psychoaktywnymi, posiadania środków niedozwolonych przez prawo.
  Nie wolno również̇ tolerować́ ich posiadania oraz zażywania przez dzieci.

Załączniki:

Oświadczenia oraz wzór rejestru zgłoszeń.